ROA publiceert Position Paper over afwegingskader voor maatschappelijke waarde van beroepen

Wat zijn maatschappelijk waardevolle beroepen?

Nederland staat voor verschillende grote maatschappelijke uitdagingen zoals klimaatverandering, verschuivingen in geopolitieke verhoudingen, technologische innovaties, teruglopende economische groei en productiviteit, en vergrijzing, die de maatschappij en samenleving op lange termijn ingrijpend zullen veranderen. Om deze veranderingen in goede banen te leiden, moeten keuzes gemaakt worden omdat zowel de financiële middelen, als het menselijk kapitaal en de ruimte in Nederland beperkt zijn. Het Ministerie van OCW wil met onderwijs effectiever bijdragen aan de arbeidsmarkt die nodig is voor verschillende maatschappelijke opgaven die Nederland heeft. Om aan te kunnen wijzen welke opleidingen hiervoor belangrijk zijn, is een afwegingskader nodig om te bepalen welke sectoren en beroepen maatschappelijk en strategisch waardevol zijn. Dit position paper is geschreven om een denkkader te bieden over de maatschappelijke waarde van beroepen. In het paper wordt gekeken naar de verschillende onderzoeken die indicatoren ontwikkelen voor welke beroepen sociaal en maatschappelijk zinvol (of niet) zijn. Het blijkt dat er een redelijke consensus is over een gedeelte van de meest sociaal waardevolle beroepen. Deze onderzoeken meten echter welke beroepen op dit moment gezien worden als maatschappelijk en sociaal waardevol en zijn minder goed in staat aan te geven welke beroepen worden gezien als waardevol voor de maatschappelijke uitdagingen voor de toekomst. Hiervoor is een andere benadering nodig die meer gericht is op het denken vanuit maatschappelijke doelen. Als bijvoorbeeld beleidsdoelen om de opwarming van de aarde te beperken, leiden tot structurele investeringen in de energietransitie, dan laat onderzoek zien dat investeringen in technologieën (zoals zonne- en windenergie) leiden tot een toenemende vraag naar bepaalde technische beroepen en dus naar afgestudeerden van specifieke technische opleidingen. Deze opleidingen hebben dan maatschappelijke waarde. Het nadenken over de maatschappelijke waarde van beroepen is een uitkomst van het proces van het definiëren van een maatschappelijk doel en het bijbehorende beleid, en veel minder een startpunt.

Download Position Paper 

Bakens, J., & van der Velden, R. (2025). Naar een afwegingskaderkader voor maatschappelijke waarde van beroepen. Maastricht University, Research Centre for Education and the Labour Market. ROA Position Paper No. 001